Als ouder van een tiener voelt het soms alsof je constant op de hoogte moet zijn van de nieuwste trends en risico’s die je kind tegenkomt. Terwijl je misschien nog bijstudeert over Snapchat en TikTok, is er al een nieuwe uitdaging die onze tieners aantrekt: roken, vapen, snus… In deze blog neem ik je mee in deze gevaarlijke wereld vol rook en damp. Wat zijn deze producten? Hoe schadelijk zijn ze? En, belangrijker nog, hoe bescherm je je tiener tegen de verleidingen ervan?
Wat is Snus?
Snus is niet de nieuwste social media-app, hoewel de naam misschien zo klinkt. Het is een soort rookloze tabak, populair in Scandinavië, maar nu ook in opmars onder jongeren elders. Snus komt in kleine zakjes die je onder je bovenlip plaatst, waar het zijn nicotine aflevert. Om het aantrekkelijk te maken wordt het vaak verpakt in catchy blikjes. Begrijpelijk dat je het als ouder zijnde niet meteen herkent als tabak, als je het op de tienerkamer ziet liggen of uit een jaszak haalt.
Je zou kunnen denken dat het zonder rook minder schadelijk is, maar snus is allesbehalve onschuldig. Het bevat hoge niveaus van nicotine, waardoor het sterk verslavend is. Daarnaast kan het leiden tot mondkanker, tandvleesproblemen en hartziekten.
Sigaretten: De klassieke slechterik
Ah, de ouderwetse sigaret. We kennen allemaal de gevaren: kanker, longziekten, hartproblemen – de lijst is eindeloos. Ondanks de waarschuwingen blijven sigaretten populair onder tieners. Het roken van sigaretten blijft een sociaal ritueel, een manier om erbij te horen of simpelweg om stress te verlichten. Maar wat veel tieners niet beseffen, is dat die eerste sigaret de deur opent naar een levenslange verslaving.
De rook van sigaretten zit vol schadelijke stoffen zoals teer en koolmonoxide, die niet alleen de roker maar ook de mensen om hen heen schaden. Dus ja, de sigaret is de slechterik die we allemaal kennen en waar we onze tieners voor willen beschermen.
Vapes en E-sigaretten
Dan zijn er de vapes en e-sigaretten, de verleidelijke neefjes van de sigaret én in veel gevallen slechts een opstapje naar sigaretten. Deze elektronische apparaten verhitten een vloeistof (e-liquid) om damp te creëren, die vervolgens wordt ingeademd. Het klinkt misschien als een high-tech manier om te roken, maar het is net zo verslavend en komt met zijn eigen risico’s.
Vapes en e-sigaretten worden vaak gepresenteerd als een veiliger alternatief voor roken. Minder teer, minder rook, minder kans op longkanker – dat is tenminste wat de marketing ons vertelt. Maar laat je niet misleiden. Deze apparaten bevatten schadelijke chemicaliën zoals formaldehyde en acroleïne. Hoewel de lange termijn effecten nog worden onderzocht, is al duidelijk dat vapen niet zonder risico is.
Hoe gevaarlijk is vapen, snus en roken?
Laten we eerlijk zijn: of het nu snus, sigaretten, vapes of e-sigaretten zijn, allemaal brengen ze gezondheidsrisico’s met zich mee. Ze bevatten nicotine, een uiterst verslavende stof die het beloningssysteem van de hersenen beïnvloedt, wat leidt tot een gevoel van genot en ontspanning – en snel tot verslaving.
Snus mag dan geen rook produceren, maar verhoogt het risico op mondkanker en hartproblemen. Sigaretten zijn alom bekend om hun dodelijke gevolgen, maar wist je dat uit vapes vaak meer giftige en verslavende nicotine komt dan uit een heel pakje sigaretten?
Een ander gevaar van deze middelen is dat ze ontzettend duur zijn en jongeren zich hierdoor makkelijk in de schulden kunnen werken. Ze krijgen alvast snus en mogen het later betalen. Als dit niet lukt, gaan ze op zoek naar manieren om hun schuld af te lossen én om aan nieuwe snus te komen. Te veel jongeren raken op deze manier verzeild in het criminele circuit.
Roken, vapen en snus: Hoe ontstaat verslaving?
Nicotineverslaving is een van de grootste gevaren van deze producten. De hersenen van tieners zijn nog in ontwikkeling, waardoor ze extra vatbaar zijn voor verslaving. Nicotine bindt zich aan receptoren in de hersenen en stimuleert de afgifte van dopamine, een chemische stof die gevoelens van plezier en beloning veroorzaakt. Deze effecten kunnen leiden tot fysieke afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen als je probeert te stoppen.
Voor tieners, die van nature nieuwsgierig en beïnvloedbaar zijn, is de stap naar verslaving snel gezet. Een enkele ervaring kan leiden tot regelmatige consumptie en, voor je het weet, zit je tiener vast in een vicieuze cirkel van nicotinegebruik.
Sociale aspecten en academische invloed
Nicotinegebruik kan ook grote sociale en academische gevolgen hebben. Roken en vapen kunnen leiden tot problemen op school, zoals slechte concentratie en lagere prestaties. Bovendien kunnen tieners die roken of vapen in sociale kringen terechtkomen waar deze gewoonten genormaliseerd worden, wat het voor hen nog moeilijker maakt om te stoppen.
Hoe komt je tiener aan vapes, snus of andere middelen?
Hoewel de verkoop van deze producten aan minderjarigen verboden is, vinden tieners vaak toch manieren om eraan te komen. Online winkels, oudere vrienden en zelfs sommige fysieke winkels nemen het niet altijd nauw met de regels. Marketingstrategieën van de tabaks- en vape-industrie maken het nog aantrekkelijker voor jongeren. Met hun felgekleurde verpakkingen en zoete smaken worden deze producten bijna gepresenteerd als snoep.
Wat kun je als ouder doen?
Ouders zijn, begrijpelijk, snel geneigd om boos te worden of een kind te melden welke ziektes je ‘allemaal wel niet kan krijgen’ van nicotine. In plaats van alleen te waarschuwen dat nicotine ziekmakend is, kan het effectiever zijn om je tiener te laten zien hoe sluw de tabaksindustrie te werk gaat om mensen verslaafd te krijgen. Tieners vinden het vaak interessant om te horen hoe ze worden gemanipuleerd, vooral omdat ze van nature wantrouwend staan tegenover autoriteiten en bedrijven.
Laat je tiener begrijpen hoe de tabaksindustrie werkt
Vertel hen over de miljoenen dollars die worden uitgegeven aan marketingonderzoek om te begrijpen wat jongeren aantrekt. Uitleggen hoe de industrie zorgvuldig smaken en verpakkingen kiest die aantrekkelijk zijn voor tieners, en hoe ze sociale media gebruiken om hun producten cool en trendy te laten lijken.
Bespreek hoe verslaving wordt gecreëerd
De tabaksindustrie weet dat nicotine verslavend is. Daarom zorgen ze ervoor dat hun producten voldoende nicotine bevatten om gebruikers snel verslaafd te maken, zodat ze blijven kopen. Illustraties en documentaires over de werking van nicotine in de hersenen kunnen dit punt versterken.
Geef voorbeelden van manipulatie
Bespreek hoe de tabaksindustrie probeert regelgeving te omzeilen door bijvoorbeeld nieuwe producten te ontwikkelen die aantrekkelijk zijn voor jongeren, zoals vapes met leuke smaken. Dit kan tieners bewust maken van de trucs die worden gebruikt om hen te verleiden.
Door het gesprek op deze manier te voeren, betrek je je tiener op een manier die hun nieuwsgierigheid en kritisch denken prikkelt. Ze zullen eerder geneigd zijn om op hun hoede te zijn voor deze producten als ze begrijpen dat ze doelbewust worden gemanipuleerd.
Actie ondernemen tegen roken, vapen en snus
Naast praten is het belangrijk om ook actie te ondernemen:
Stel een goed voorbeeld
Als je zelf rookt of vape, overweeg dan te stoppen. Je voorbeeldgedrag heeft meer impact dan je misschien denkt. Laat zien dat je om je gezondheid geeft en moedig hen aan hetzelfde te doen.
Beperk de toegang
Zorg ervoor dat tabaks- en vape-producten niet makkelijk toegankelijk zijn in huis. Houd toezicht op hun online activiteiten en wees alert op signalen dat ze proberen deze producten te verkrijgen.
Communiceer en geef een goed voorbeeld
In een wereld waarin snus, sigaretten, vapes en e-sigaretten gemakkelijk beschikbaar zijn, is het jouw taak als ouder om je tiener te begeleiden en te beschermen. Zorg dat je zelf goed geïnformeerd bent over roken, vapen en snus, er open over communiceert en geef een goed voorbeeld. De gevaren zijn reëel, maar met de juiste aanpak is de kans groter dat het lukt je tiener te helpen hierin verstandige keuzes te maken.